Yellowcake, Little Boy. Theater met historische fundamenten

Auteur: Jonas Raats

– 10 maart 2025 –

De_atoombom_op_Hiroshima,_6_augustus_1945,_Bestanddeelnr_925-6491

In augustus 1945 bombardeerden de Verenigde Staten de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki met een nieuw wapen: de atoombom. De bombardementen op beide steden maakten honderdduizenden slachtoffers.

De splijtstof in de nucleaire wapens was afkomstig van uraniumerts uit Belgisch-Congo. Ook na de dramatische bombardementen op Japan bleef België uranium leveren aan de Verenigde Staten, wat hen in staat stelde hun kernwapenarsenaal verder uit te bouwen. Binnen enkele jaren beschikten de Verenigde Staten en de Sovjetunie over genoeg kernwapens om de wereld meerdere keren te vernietigen.

Heftige materie om een theaterstuk over te schrijven, maar dat is precies wat Het nieuwstedelijk heeft gedaan. Met Yellowcake, Little Boy focust het theatergezelschap op de Belgische betrokkenheid bij de ontwikkeling van de eerste atoomwapens. ‘Als je een voorstelling maakt over die materie, bouw je maar best op stevige historische fundamenten’, moeten de theatermakers gedacht hebben. Zo werd Geheugen Collectief betrokken bij het verhaal.

het nieuwstedelijk

Researcher of storyteller

Onze opdracht: Het nieuwstedelijk een breed palet aan historische bouwstenen bezorgen, waarmee de theatermakers aan de slag konden. Onze rol was dus die van researcher, niet die van verhalenverteller. Dat bracht meteen een uitdaging met zich mee: hoe selecteer je historische bronnen zonder het verhaal richting te geven? En hoeveel bouwstenen moesten we de theatermakers juist aanreiken? Een te strakke selectie dwong de theatermakers mogelijk in een keurslijf, terwijl een overdaad aan materiaal het overzicht kon bemoeilijken.

het nieuwstedelijk

Trapsgewijs

We kozen voor een trapsgewijze aanpak. In een eerste fase reikten we een hele rist verhaallijnen aan, van de uraniumontginning in de mijnen van Belgisch-Congo tot de ‘grondstoffendeal’ over uranium die België en de Verenigde Staten in 1944 sloten. Uit die grabbelton aan mogelijkheden selecteerde Het nieuwstedelijk de verhaallijnen waarmee het verder aan de slag wilde.

Om die verhaallijnen meer diepgang te geven, trokken we onder meer naar het Rijksarchief en doken we in de oude archieven van Union Minière – het bedrijf dat de uraniummijn in Congo beheerde. Werken met een theaterstuk in gedachten, liet ons met andere bril naar de bronnen kijken. Naast de grote historische lijnen gingen we op zoek naar details die het verhaal tastbaar maakten. Meer dan bij andere opdrachten, was het belangrijk om bijvoorbeeld na te gaan hoe iemand zich bewoog, gekleed ging of conversaties opstartte met andere mensen.

het nieuwstedelijk

Ontluisterend

Behalve interessant, waren sommige bronnen ronduit ontluisterend. Zo lazen we brieven van ministers en hoge generaals, die elkaar na de bom op Hiroshima gelukwensen stuurden naar aanleiding van de ‘succesvolle’ operatie. We kenden die verhalen uit de literatuur, maar ze in authentieke bronnen lezen gaf er een extra wrange dimensie aan.

Gerelateerde projecten

Schrijf in op onze nieuwsbrief en word als eerste op de hoogte gehouden van onze lopende en afgewerkte projecten!

Schrijf in

website: mandarijn.be