Van luisterhoorn tot oortjes. Audio in de expo of in de zetel?

Auteur: Hannelore Vandebroek

– 5 juni 2024 –

Sinds kort kan je vanuit je zetel onze eerste podcast beluisteren: een aflevering van de podcastreeks (Zw)erfgoed. Die maakten we in opdracht van de Erfgoedcel Brussel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. We nemen de luisteraar mee in onze speurtocht naar het wedervaren van het lichaam van Madeleine-Sophie Barat, een Franse heilig in Jette. Een nieuwe uitdaging voor ons, die we graag aangingen samen met ervaren audiomaker Evelien Dockx.

Empathie met een middeleeuwse kasteelheer

Audio is uiteraard geen nieuw medium voor Geheugen Collectief. De voorbije 15 jaar maakten we heel wat audiofragmenten voor tentoonstellingen en erfgoedwandelingen. Aan het woord is dan soms een verteller, een gidsfiguur, die vooral informatie overbrengt. Ideaal voor wie liever luistert dan zaalteksten leest. Maar vooral personages werken goed bij audio. Die vervangen de zaalteksten niet, maar reiken op een belevenisvolle manier andere informatie aan.

Of het nu een middeleeuwse kasteelheer is of een begijn, een barokke schilder of een verzetslid, … Audio’s met personages werken een beetje als een goed historisch fictieboek. Je kan er meer emoties in kwijt en ze laten de luisteraar toe zich in te leven. Je kan de luisteraar dan wel niet overladen met historische informatie – net zoals een film met te veel exposé al snel gaat vervelen. We zetten audio vooral in om een stukje van dat verleden dichter bij de luisteraar te brengen. Empathie met het personage creëert namelijk niet alleen begrip van dat verleden maar ook een brug naar het heden.

Einstein aan het woord

Waar mogelijk laten we een echte historische figuur aan het woord. Als dat niet op een authentieke, geloofwaardige manier kan – omdat bijvoorbeeld het bronnenmateriaal ontbreekt, of de situatie te gevoelig ligt – bedenken we personages,  waarbij we nog steeds vertrekken van historische kennis. Vaak schrijven we losse, korte audiofragmenten, maar soms ook een aaneensluitend verhaal, dat je als een hoorspel op één plaats beleeft, of wandelend doorheen de erfgoedplek of expo beluistert. Zoals het audioverhaal dat we recent met het Geluidshuis maakten voor de expo Gewilde Vluchteling. Einstein en de Red Star Line, voor het Red Star Line Museum.

In situ

Al die vormen van audio hebben een gemene deler: ze zijn vooral zinvol ter plaatse. Je luistert ernaar terwijl je een gebouw, erfgoedplek of expo bezoekt. Je kan ze misschien ook thuis beluisteren, maar dan mis je de connectie met de plek. Soms door de informatie die we je op die plek kunnen aanreiken, in andere gevallen gewoon door de ‘historische sensatie’ van op een specifieke locatie te zijn.  Zoals bijvoorbeeld bij de Erfgoedwandeling die we maakten doorheen het domein van Bethanië en AZ Voorkempen in Malle. De gebouwen staan er niet meer, maar in het park laten we zusters, artsen én patiënten aan het woord.

Dichtbij van op afstand met een podcast

Voor een podcast kan je een langer verhaal schrijven, dat de luisteraars onder andere omstandigheden zal bereiken: op de trein, tijdens het lopen of toch gewoon in de zetel. Omdat podcasts gewoonlijk iets langer zijn, moeten we het verhaal anders opbouwen. Hoe hou je de luisteraar geboeid? Hoe zorg je voor rustpunten in het verhaal? Ondertussen kent dit steeds populairdere medium daarvoor een aantal typische formats. Bij de ‘Heilige van Jette’ lieten we onze keuze daaruit afhangen van het historische verhaal zelf: hoe vertellen we dit specifieke verhaal het best? ‘De Heilige van Jette’ werd zo een non-fictie storytelling podcast, verteld door journaliste Luana Difficile, voor wie we het script schreven. We lieten ons daarbij eveneens  inspireren door het ‘whodunnit-format’, en maakten gebruik van interviews met getuigen.

Nog steeds draagt de locatie een deel van het verhaal, maar op een heel andere manier dan bij een audiofragment in een expo of op een erfgoedplek. In een podcast breng je de locaties van je verhaaldichter bij de luisteraars. Je moet hen het gevoel geven dat ze er bij zijn, gelijk waar ze zich op dat moment echt bevinden. Nieuwsgierig hoe we dat deden? Luister naar ‘De Heilige van Jette’.

Gerelateerde projecten
© Erfgoedbank Brussel

‘Alsof ze lag te slapen’: De heilige van Jette

De podcastreeks (Zw)erfgoed gaat op zoek naar verhalen achter foto’s uit de Erfgoedbank Brussel. Wij maakten een aflevering over de mysterieuze 'non van Jette'.
Lees meer
©Bundesarchiv

Een gewilde vluchteling. Einstein en Red Star Line

We werkten mee aan de succesvolle tentoonstelling over Einstein's verblijf als vluchteling in België en zijn Red Star Line-reis naar de VS.
Lees meer

Erfgoedwandeling en kinderzoektocht Bethanië

We maakten een erfgoedwandeling die je onderdompelt in de 100-jarige geschiedenis van psychiatrisch ziekenhuis Bethanië. Met kinderzoektocht.
Lees meer

Schrijf in op onze nieuwsbrief en word als eerste op de hoogte gehouden van onze lopende en afgewerkte projecten!

Schrijf in

website: mandarijn.be

Klik hier om uw eigen tekst toe te voegen

Onder de mat of op tafel? Omgaan met moeilijke verhalen bij geschiedenis in...Martin CorlazzoliHallo Metallo? Mondelinge (publieks)geschiedenis, empathie – en koffie